Witrektomia to nowoczesna technika operacyjna lecząca głównie schorzenia siatkówki, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu nieuchronnie prowadziły do utraty wzroku.
Siatkówka (błona wyścielająca tylna ścianę oka) odgrywa w procesie widzenia bardzo ważną rolę. Przekazuje do komórek mózgowych impulsy świetlne (wcześniej przekształcając je na impulsy elektryczne), gdzie zostają zamienione na obrazy oglądanych przez nas przedmiotów. Dlatego, jeżeli coś w siatkówce szwankuje, pogarsza się wzrok.
Dokładność widzenia aż w 90 procentach zależy od stanu tzw. plamki żółtej, czyli centralnej części siatkówki, która umożliwia precyzyjne widzenie tego, co znajduje się na wprost. W tym miejscu mieści się najwięcej receptorów światłoczułych i każdy z nich jest połączony z jednym neuronem znajdującym się w polu wzrokowym mózgu (1:1), podczas gdy w innych rejonach siatkówki 200 receptorów „zaopatruje” jedną komórkę nerwową.
Witrektomia: wskazania
Wskazaniem do witrektomii są wszystkie choroby związane z mechanicznym uszkodzeniem siatkówki. Może uratować i poprawić wzrok w przypadku odwarstwienia siatkówki, otworu w plamce żółtej czy krwotoków podsiatkówkowych. Operacje przeprowadza się najczęściej wtedy, gdy nie ma innych sposobów wyleczenia schorzenia.
Witrektomia jest jedynym ratunkiem w przypadku uszkodzenia siatkówki wskutek zrostów z ciałem szklistym (galaretowata substancja składająca się w 98 procentach z wody, która wypełnia tylną komorę oka między soczewką a siatkówką, nadaje gałce ocznej kształt i chroni siatkówkę). Zabieg wykonuje się głównie w celu przyłożenia siatkówki, gdy nie można użyć specjalnej plomby zamykającej „dziurę” od zewnątrz. Uwalnia wtedy siatkówkę od nieprawidłowych zrostów z ciałem szklistym, co powoduje powstanie przedarcia siatkówki.
Witrektomia służy też do usuwania błon na siatkówce czy zamknięcia otworu plamki żółtej. Otwory powstają na skutek działania sił rozsuwających siatkówkę na boki. Nie wiadomo jednak, co wyzwala takie napięcie ani dlaczego ciało szkliste przykleja się do plamki.
Witrektomię stosuje się również, by oczyścić drogę światła z zalegającej krwi czy złogów przesłaniających widzenie. Wylewy krwi do oka najczęściej towarzyszą zmianom na tle cukrzycy (retinopatia cukrzycowa). Początkowo choroba powoduje uszkodzenie drobnych naczyń siatkówki – im więcej uszkodzonych naczyń, tym większy obszar niedokrwienia. Następstwem tego jest tworzenie się nowych, nieprawidłowych naczyń i nawracające krwawienia, co w konsekwencji prowadzi do powtarzających się wylewów krwi do ciała szklistego i odwarstwienia siatkówki. Na wylewy narażone są też osoby ze zwyrodnieniem naczyń krwionośnych. W ciele szklistym z wiekiem tworzą się męty ciała szklistego, po pewnym czasie obkurcza się ono i oddziela od siatkówki. Podczas tego procesu (który zaczyna się ok. 50. roku życia) może dojść do uszkodzenia naczynia krwionośnego, przedarcia i odwarstwienia siatkówki. Tego typu zmiany zwykle występują w osłabionej części siatkówki, najczęściej w tzw. zwyrodnieniu kraciastym.
U niektórych na skutek złego metabolizmu w ciele szklistym gromadzą się złogi, które utrudniają dopływ światła do siatkówki. Z reguły są to mydła wapniowe lub złogi cholesterolowe – taką sytuację nazywamy skrzeniem. Skrzenie białe lub bielejące dotyczy mydła wapniowego, natomiast rozpływ skrzący (w badaniu widać złocisty pył) towarzyszy złogom cholesterolu.